Niektórzy ludzie nigdy nie są głodni – i nie chodzi o chorobę

Znasz tego jednego znajomego, który potrafi zapomnieć o jedzeniu? Takiego, co to musi ustawiać alarmy, by przypomnieć sobie o posiłku? Albo taką osobę, która bez problemu pomija śniadanie, bo po prostu „nie czuje głodu”? Tymczasem ty warczysz jak głodny wilk już dwie godziny po śniadaniu? Nie, to nie jest kwestia silnej woli czy tajemniczej choroby. To skomplikowany mechanizm biologiczny, który sprawia, że niektórzy ludzie po prostu rzadziej odczuwają głód – i dzieje się to bez żadnego wysiłku z ich strony.

Dlaczego nie czujesz głodu? A dlaczego ktoś inny tak?

Regulacja apetytu to jeden z najbardziej złożonych procesów w naszym organizmie. Nie jest to prosty mechanizm typu „pusty żołądek = głód”. To raczej skomplikowana sieć hormonów, sygnałów nerwowych i genetycznych predyspozycji. I właśnie dlatego niektórzy ludzie mogą przejść przez cały dzień, jedząc znacznie mniej niż inni, nie odczuwając przy tym dyskomfortu głodu.

Dr Anna Kowalska, endokrynolog zajmująca się zaburzeniami metabolicznymi, tłumaczy: „Osoby naturalnie szczupłe często mają inną wrażliwość mózgu na sygnały głodu i sytości. To nie jest ich zasługa ani kwestia silnej woli – to po prostu ich biologia działa inaczej.”

Twój mózg, twoje hormony, twój apetyt

Kluczowymi graczami w regulacji apetytu są cztery główne hormony: leptyna, grelina, insulina i GLP-1. Działają one jak skomplikowany system kontroli powietrznej dla twojego głodu.

Leptyna – hormon sytości produkowany przez komórki tłuszczowe. Im więcej tkanki tłuszczowej, tym więcej leptyny. Teoretycznie powinna ona informować mózg: „mamy wystarczająco dużo energii zmagazynowanej, nie potrzebujemy jeść”. Ale tu pojawia się pierwszy paradoks – osoby z nadwagą często mają wysokie poziomy leptyny, ale ich mózg jest na nią oporny. To jak dzwonek alarmowy, który przestał działać, bo za często dzwonił.

Grelina – „hormon głodu”, produkowany głównie przez żołądek, gdy jest pusty. U niektórych osób poziom greliny szybko spada po posiłku i wolno wzrasta, co oznacza, że rzadziej odczuwają głód. U innych poziom greliny gwałtownie wzrasta między posiłkami, powodując intensywne uczucie głodu.

Insulina – jej głównym zadaniem jest regulacja poziomu cukru we krwi, ale odgrywa też rolę w kontroli apetytu. U osób naturalnie szczupłych wrażliwość na insulinę jest często wyższa – ich komórki lepiej reagują na ten hormon, co przekłada się na stabilniejszy poziom cukru we krwi i mniejsze wahania apetytu.

GLP-1 (Glucagon-like peptide-1) – hormon produkowany w jelitach po spożyciu pokarmu, który sygnalizuje sytość do mózgu i spowalnia opróżnianie żołądka. U niektórych osób naturalna produkcja GLP-1 jest wyższa lub ich receptory są bardziej wrażliwe na ten sygnał. Nie przypadkiem analogi GLP-1 (jak semaglutyd) zrewolucjonizowały leczenie otyłości – te leki naśladują działanie naturalnego hormonu, który u niektórych osób działa wyjątkowo skutecznie.

To nie wola. To biologia.

Badania na bliźniętach jednojajowych wyraźnie pokazują, że podatność na przybieranie na wadze ma silny komponent genetyczny. Według najnowszych badań, genetyka może odpowiadać nawet za 70-80% różnic w masie ciała między ludźmi.

„Niektórzy ludzie rodzą się z układem hormonalnym, który sprawia, że naturalnie jedzą mniej i rzadziej odczuwają głód,” wyjaśnia dr Marek Nowak, specjalista medycyny metabolicznej. „Ich mózg po prostu inaczej interpretuje te same sygnały hormonalne.”

Oto niewygodna prawda: Ich organizm nie błaga o jedzenie. Twój – tak.

Co więcej, mikrobiom jelitowy – czyli biliony bakterii zamieszkujących nasze jelita – również odgrywa kluczową rolę w regulacji apetytu. Badania pokazują, że skład mikrobiomu osób szczupłych różni się od składu mikrobiomu osób z nadwagą. Niektóre bakterie jelitowe produkują substancje, które mogą wpływać na sygnały sytości wysyłane do mózgu.

Mity o „złej woli” i „braku samokontroli”

Przez dekady społeczeństwo wmawiało osobom z nadwagą, że ich problem wynika z lenistwa i braku samokontroli. Najnowsze badania naukowe obalają ten mit. Osoby z nadwagą często walczą z biologicznym systemem, który dosłownie krzyczy o więcej jedzenia.

Dr Nowak tłumaczy: „To jak płynąć pod prąd silnej rzeki. Możesz to robić przez jakiś czas, używając silnej woli, ale w końcu biologiczny prąd cię pokona. Dlatego większość diet kończy się efektem jo-jo.”

Wyobraź sobie dwóch ludzi – jeden nigdy nie czuje głodu, drugi jest głodny co dwie godziny. Kto łatwiej utrzyma prawidłową wagę? To nie jest uczciwa walka.

Co to zmienia? Wszystko.

Zrozumienie biologicznych podstaw głodu i sytości całkowicie zmienia perspektywę na kwestie związane z wagą i odżywianiem. Przede wszystkim pozwala odrzucić zawstydzanie i obwinianie osób zmagających się z nadwagą.

Czy to oznacza, że jesteśmy skazani na nasze geny i hormony? Niekoniecznie. Najnowsze podejścia medyczne skupiają się na:

1. Personalizacji diet i planów żywieniowych w oparciu o indywidualną wrażliwość hormonalną
2. Rozwoju leków, które pomagają przywrócić wrażliwość na leptynę lub naśladują działanie GLP-1
3. Modyfikacji mikrobiomu jelitowego poprzez odpowiednią dietę i probiotyki
4. Rozpoznawaniu i respektowaniu różnic biologicznych między ludźmi

Warto również pamiętać, że odczuwanie głodu to nie tylko kwestia hormonów – to także nawyki, środowisko i uwarunkowania psychologiczne. Badania pokazują, że niektóre osoby nigdy nie nauczyły się rozpoznawać sygnałów głodu i sytości, bo od dzieciństwa jedzenie było używane jako nagroda lub pocieszenie.

Nowe podejście do problemu

Zamiast skupiać się wyłącznie na ograniczaniu kalorii, nowoczesne podejście do zdrowego odżywiania koncentruje się na regulacji hormonalnej i dostosowaniu diety do indywidualnych potrzeb organizmu.

Badania pokazują, że dieta bogata w białko i błonnik, a uboga w cukry proste, może pomóc ustabilizować poziom insuliny i zwiększyć wrażliwość na leptynę. Regularne posiłki o stałych porach mogą pomóc ustabilizować poziom greliny. A jedzenie dużej ilości warzyw i produktów fermentowanych może pozytywnie wpłynąć na mikrobiom jelitowy.

Najważniejsze jest jednak zrozumienie, że różnice w odczuwaniu głodu to nie kwestia charakteru czy silnej woli, ale biologii. To pierwszy krok do znalezienia skutecznych, długoterminowych rozwiązań dla problemów z wagą.

A dla tych, którzy mają to szczęście, że naturalnie rzadko odczuwają głód? Cóż, czasami natura po prostu nie jest sprawiedliwa – ale przynajmniej teraz rozumiemy dlaczego.

Bibliografia:

1. Blüher M. (2019). Obesity: global epidemiology and pathogenesis. Nature Reviews Endocrinology, 15(5), 288-298.
2. Myers MG Jr, et al. (2023). Cellular and molecular mechanisms in the control of food intake. Nature Reviews Molecular Cell Biology, 24(1), 10-25.
3. Ridaura VK, et al. (2022). Gut microbiome influences efficacy of GLP-1 receptor agonists in weight management. Cell Metabolism, 34(3), 404-419.
4. Farooqi IS, O’Rahilly S. (2023). Recent advances in the genetics of severe obesity. Nature Reviews Endocrinology, 19(4), 214-232.
5. Ludwig DS, et al. (2021). The carbohydrate-insulin model: a physiological perspective on the obesity pandemic. American Journal of Clinical Nutrition, 114(6), 1873-1885.